Soguk depolarda ortam havasinin bilesiminin, oksijeni azaltip karbondioksiti arttirmak yönünde degistirilmesi, birçok meyve ve sebzenin dayanma süresini normal soguk depolamaya göre art-tirmistir.
- Kontrollü atmosferde (KA) ya oksijen orani azaltilir, ya da COz orani arttirilir.
- Ulkemizde en fazla elma ve armut depolanmasinda kullanilmaktadir (Sekil-11.44).
姐
Sekil-11.44 Kontrollü atmosferli soguk depolar
Oksijenin Oraninin Azaltilmasi Durumunda - Solunum hizi düser.
- Meyvedeki parçalanma olaylari yavaglar (klorofil kaybi, seker, asit vitamin ve C vitamini vb.)
- Meyvelerdeki etilen sentezi geriler ve etilen çikisinda yükselis meydana gelmez.
- Aromatik madde sentezi geriler ve yükselisi gecikir.
- Bazi fizyolojik bozukluklar (kabuk yanigi v.b.) hastalik ve zararli kayiplari azalir.
Karbondioksit Konsantrasyonunun Arttirilmasi Durumunda - Meyve içi havasinin suda çözülmüs haldeki COz miktari artar. Sonuçta solunum hizi düser ve kli-makteriyel yükselis geriler. Bunun sonucu olarak olgunlasma ve yaglanma hizi yavaglar.
- Etilenin etkisi kaybolur.
- Seker organik asit ve aromatik madde metabolizmalar etkilenir ve yavaglar.
- Urüne zarar veren mantarlarin gelismesi engellenir.
- 11.32 KONTROLLU ATMOSFERDE DEPOLAMA IÇiN GEREKLI CIHAZ VE ÖLÇÜMLER
- COz-tutucular
- Meyve “nefes alir”: oksijen (02) kullanir ve karbondioksit (CO2) üretir. Bir COz-tutucu soguk hava depolarinizda olusan karbondioksit (karbonik asit de denir) derisikliginin çok fazla yükselmesini ve meyvede hasar meydana gelmesini önlemek için ortadan kaldirir (Sekil-11.45).
- Sekil-11.45 CO, tutucu
- Sekil-11.46 O2 tutucu
- O2-tutucular
- Meyve “nefes alir”: oksijen (02) kullanir ve karbondioksit (COz) üretir. Bir Oz-tutucu, depolama alanindaki oksijen seviyesini nefes almayi (solunum) frenleme amaciyla yerlestirmeden veya aralarda deponun açilmasindan sonra düsürür ve böylece depolama süresi uzar (Sekil-11.46).
- Etilen Dönüstürücüler
- Kivi gibi etilene karsi hassas (KA kosullarinda) meyve türleri için bir etilen dönüstürücü gereklidir.
- Van Amerongen’in sagladigi etilen dönüstürücü, katalitik yanma vöntemini kullanarak sojutma hücrelerindeki etileni ortadan kaldirir; böylece etilen istenen herhangi bir seviyede tutulabilir (Sekil-11.47).
- Nemlendirme
- Bir KA-/UDO hücresinde muhafaza edilen meyve, her zaman nem kaybeder. Bu nem kaybi, BN (bajil nem) degerleri %90’in üzerinde tutuldukça azalir. Sogutma islemi boyunca depolama süresi ve kalitesini sinirlayan su hava tarafindan geri alinir. Rutubetlendirme sistemi ile bagil nem istenen düzeyde tutulur(Sekil-11.48).
- Kontrol Sistemi
- Bir kontrol sistemi O2 ve COz’yi ölçüp kaydeder ve COz- ile Oz-tutucularini kontrol eder. Ayrica ayni kontrol sistemi ile sogutma da kontrol edilebilir (açma/kapama, çözülme ayari, makine odasi ayari) ve gerekirse etilen ölçümü ile etilen dönüstürücünün kontrolü yapilabilir.
- Sekil-11.47 Etilen dönüstürücü
- Sekil-11.48 Nemlendirici
11.33 SOGUK ODALARDA OZONLAMA iSLEMi
Soguk hava depolarinda ortamda bulunan mikroorganizmalar, muhafaza edilen ürünlerde bozulmaya ve zarara sebep olmaktadir. Burada amaç mikroorganizmalarin faaliyetini yavaslatmak ve bozulmayi geciktirmektir. Bu sebeple ozonlama teknigi sojuk hava depolarinda da kullanilmaktadir.
Sojuk hava ortaminda bulunan toz tanecikler üzerlerinde mikrop barindirir ve havada yüzer durumdadir. Büyük tanecikler verçekimi etkisi ile düsseler de, küguk tanecikler havada kalir. Açik havada çok düsük de olsa bulunan ozon gazi, bu tanecikleri birlestirerek çökmesini saglar. Kapali mekânlarda ozon gazi hig bulunmadigi için bu islem meydana gelmez. Ozon yapay olarak üretilip ortama verildiginde bu taneciklerin çökmesi saglanabilir.
Tüm bunlara ek olarak;
- Üretilip ortama verilen ozon gazi nano partiküllerin çökelmesini saglar.
- Mikroorganizmalarin büyüme hizi 3-4 kat azalir veya tamamen engellenir.
- Sojuk hava deposu içindeki kötü kokular, havanin mikrobiyal kirliligi ve enfeksiyon riski azalir.
- Sojuk hava depolarinda hem dezenfeksiyonu saglar hem de meyve ve sebzelerin kendilerine has kokularinin birbirine karismasini önler.
- Meyve ve sebzelerin saklanma sürelerinin artmasini ve tazeliginin devamini saglayacaktir.